CERBUMO PRI POEMERO

Fonto: pt.pinterest.com

Antaŭ nelonge, ĉe Fejsbuko, Gino Forma petis klarigon pri jena verso el mia poemo maldiso, kiu nestas en la kvaropa poemaro ibere libere (la tuta poemo sur p. 22-24, la menciita verso sur p. 23):

         unukore

                            unukarne

                                               unuvibre

                                                                  unusparke

                                                                           

                                                                  unueste dui!

Komentinte (prave), ke la tuta verso estas «hiperbolo», li tamen konfesis, ke la signifo de la lasta sintagmo («unueste dui») ne estas facile komprenebla. Li eĉ demandis, ĉu ĝi eventuale signifas «esti du (esti paro) egalas esti unu».

Bertilo Wennergren respondis, ke temas pri «tre arta kaj nekutima esprimo, tute ne facile komprenebla» kaj aldonis, ke laŭ li «ĝi signifas proksimume “esti du, dum oni estas unu”». Nu, ĝi estas certe nekutima kaj verŝajne nefacile komprenebla, sed Bertilo, kiu mem ne estas poeto (almenaŭ laŭ mia scio), unuapafe aljuĝis al ĝi ĝuste la signifon, kiun mi elpensis aŭ trasentis antaŭ 26 jaroj, kiam mi verkis la tutan poemon. Mi tre ĝojas pri tio!

Mi aldonu, ke al la poemo maldiso oni aljuĝis la premion Rozo okaze de la 31aj Internaciaj Floraj Ludoj, kiuj okazis en 1991 en Taragono (Tarragona), en Katalunio. Tiam mi ankaŭ konatiĝis kun William Auld, kiu festparoladis dum florluda ceremonio. Li paroladis tiel klare kaj belprononce, ke ĉe la fino unu el la ĉeestantoj laŭte laŭdis lin ĝuste pri tio. Tiu aldonis, ke pro manko de aŭskulta praktiko esperanta li ne ĉiam facile komprenas tiajn paroladojn, sed ĉi-foje li ĝin traĝuis senprobleme.

Nu, la poemo samjare aperis en Literatura Foiro (1991, n-ro 134, p. 19). Temis pri nigrakovrila numero, ĉar la 20an de decembro de la antaŭa jaro estis mortinta nia karmemora Gaston Waringhien, kiun la juna generacio verŝajne miskonas, pro tro severa kaj sennuanca prijuĝo de Claude Piron en sia fama (kaj ofte misinterpretata) verko La bona lingvo. Nu, la tiama redaktorino de LF, Perla Martinelli, certe faris grandan fortostreĉon por kunpremi sur nur unu A5-paĝon la tutan poemon, kiu ja okupis ege pli grandan spacon en la A4-tajposkripto kaj poste bezonis pli ol du A5-paĝojn por enlokiĝi en la menciita poemaro. Tamen la redaktorino, malgraŭ tia kunpremiteco, sukcesis respekti la tre malfacilan aranĝon de la dismetitaj versoj, kiel oni povas konstati per rigardado (aŭ eĉ legado!) de la tuta poemo ĉi tie. Nu, mi esperas, ke legintoj de la supre menciita verso — kiun Lilia Ledon (filino de la fama liberpensa verkisto Gilbert Ledon) ĉe Fejsbuko taksis «unu el la plej belaj amo-priskriboj, kiujn mi legis» — ne seniluziiĝos leginte la tutan poemon: ne facilas ja teni la saman inspiron kaj vervon tra tuta poemo sufiĉe longa, kaj bedaŭrinde poeto tre rapide povas transiri de ravo al tedo.

Nu, tiam (en 1991) min fascinis, verdire preskaŭ obsedis, tia maniero disŝuti versojn sur la paĝon, kun la celo igi poemon ĝuebla (kaj interpretebla) ne nur sone, sed ankaŭ vide, bilde, grafike. Evidente tian strangan procedon elpensis ne mi. Per videfektoj siajn versojn provizis multaj bardoj antaŭ ol mi, kaj ankaŭ poste. Ekzemple, mia pli juna frato, Frederico Cabral das Neves, publikigis en kolektiva poemaro Poiesis (vol. IX, 2003, p. 78), sub la titolo A circunferência do perfume («La cirkonferenco de la parfumo»), poemon, kies versoj formas du supermetitajn mamojn. Temas pri tre bela poemo, certe ĉefe pro ties enhavo, sed ankaŭ la versaranĝa artifiko aldonas iom da ĉarmo kaj ekzoteco. Ĝi la poetan talenton evidente ne surogatas, sed nur suplementas.